DİKSİYON DERSİ NOTLARI

 

ÇEŞİTLİ OKUYUŞ ŞEKİLLERİ           

 

1.      Yavaş hızda, orta hızda ve hızlı okuyuş

2.      Yumuşak, orta, normal ve sert tonda okuyuş

3.      Alçak sesle, normal sesle, ve yüksek sesle okuyuş

4.      Pişmanlıkla, üzgün, kızgın, alaylı, ağlamaklı, gülerek, masal anlatır gibi okuyuş

5.      Heyecanla, haber verme tonunda okuyuş

6.      Nutuk çeker gibi okuyuş

 

TEKERLEMELER

 

1.      Elâlem ala dana aldı, ala danalandı da; biz bir ala dana alıp ala danalanamadık.

 

2.      Bu tarlaya bir şinik kekere mekere ekmişler. Şu tarlaya da bir şinik kekere mekere ekmişler. Bu tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye boz ala, boz başlı , boz tüylü, boz pis porsuk dadanmış. Şu tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye de boz ala, boz başlı, boz tüylü, boz pis porsuk dadanmış. Bu tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye dadanan boz ala, boz başlı, boz tüylü, boz pis porsuk; şu tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye dadanan boz ala, boz başlı, boz tüylü, boz pis porsuğa: “Sen ne zamandan beri o tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye dadanan boz ala , boz başlı, boz tüylü, boz pis porsuksun?” demiş. Öbür tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye dadanan boz ala, boz başlı, boz tüylü, boz pis porsuk; bu tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye dadanan boz ala, boz başlı, boz tüylü, boz pis porsuğa: “Sen ne zamandan beri o tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye dadanan, boz ala, boz başlı, boz tüylü, boz pis porsuksan; ben de o zamandan beri bu tarlaya ekilen bir şinik kekere mekereye dadanan boz ala, boz başlı, boz tüylü, boz pis porsuğum” demiş.

 

3.      -Ocak kıvılcımlandırıcılardan mısın, kapı gıcırdatıcılardan mısın?

-Ne ocak kıvılcımlandırıcılardanım, ne kapı gıcırdatıcılardanım. Çekirdek çıtırdatıcılardanım.

 

4.      Çatalca’da topal çoban, çatal yapıp, çatal satar. Nesi için Çatalca’da topal çoban, çatal yapıp, çatal satar? Kârı için  topal çoban, Çatalca’da çatal yapıp, çatal satar.

 

5.      Dört deryanın deresini dört dergâhın derbendine devrederlerse, dört deryadan dört dert, dört dergâhtan dört dev çıkar.

 

6.      Gece penceredeki tekir kedi tenceredeki eti yedi.

 

7.      Sen dede, ben dede bu atı kim tımar ede.

 

8.      Getirince el getirir, yel getirir, sel getirir; götürünce el götürür, yel götürür, sel götürür.

 

9.      Cavalı Hacı Cavcav, cascavlak heccavı cevapladı.

 

10.  Çinli Çing Çong Çang, çingene çeyizcinin çengi giysisini çit çit çitileyerek, çetin ceviz ağacına çiviledi.

 

11.  Çul ardından çomak çeken çok olur.

 

12.  Paşa tasıyla üç tunç tas has hoş hoşaf

 

13.  Sağmal inek sağdan sağar, sağır Salim onu sağar.

 

14.  Hakkı’nın Hakkı’da hakkı varmış. Hakkı Hakkı’dan hakkını almaya gitmiş. Hakkı Hakkı’nın hakkını vermeyince Hakkı da Hakk’ının hakkından gelmiş.

 

15.  Halıcı Halim, hâlâ halanın has halısını Hallaç Halis’ten alıp Halime’ye vermemiş.

 

16.  Hatmicilerin Hatice’si, haddehanede Hadi’nin hademesinin haddini bildirdi.

 

17.  Bizim tarlaya iki kırat ekrem kükrem ektik. Bu tarlaya bir erkek kürkü yarık kel, kör kirpi, bir dişi kürkü yarık kel, kör kirpi dadandı. Bilmiyorum ki erkek kürkü yarık kel, kör kirpinin kürkünü dişi kürkü yarık kel, kör kirpinin kürküne mi yamasak;  bilmiyorum ki dişi kürkü yarık kel, kör kirpinin kürkünü erkek kürkü yarık kel, kör kirpinin kürküne mi yamasak.

 

18.  Buradan gidersin Kars’a, Kars’ta bir arsa, arsada bir yapı, yapıda bir kapı, kapıda bir halka, halkayı çalka, oradan çıkar bir baba, o baba benim babam. Sakalı kaba, sırtında aba, abası caba, elinde yaba, konuşur kaba saba. Babaya selam, anaya selam, o domuza yok selam. Vesselam…

 

19.  Kırk kırık küp, kırkının da kulpu kırık kara küp.

 

20.  Şu karşıdaki kara kuru kavak. Karardın mı ey kara kuru kavak? Sarardın mı ey kara kuru kavak?

 

21.  Al bu takatukaları takatukacıya takatukalatmaya götür. Takatukacı takatukaları takatukalamam derse, takatukaları takatukacıdan takatukalatmadan al da getir.

 

22.  Şu karşıda bir dal var. Dal sarkar, kartal kalkar; kartal kalkar, dal sarkar; dal kalkar kantar tartar.

 

23.  Çarık çorap dolak, ben sana çarık çorap dolak mı dedim?

 

24.  Gül dibi bülbül dili gibi gül dibi bülbül dili.

 

25.  Bir peltek büyük baba, peltek peltek konuşan torununu pelteklikten kurtarmış.

 

26.  Pireli peyniri perhizli pireler teperlerse, pireli peynir de pır pır pervaz eder.

 

27.  Şu pikap, o kitap; o pikap bu kitap.

 

28.  Tophaneli topal topçu, Tophanede top atarken top, tophaneli topal topçunun topuğunu toparladı.

 

29.  Küpe küp değince küp, sahi küp olur.

 

30.  Abe Kuru Dayı! Ne kuru sarı darı bu darı, abe Kuru Dayı?

 

31.  Değirmene girdi köpek. Değirmenci çaldı kötek. Hem kepek yedi köpek hem kötek yedi köpek.

 

32.  Kastamonu’nun Kandıra kasabasında oturan Kenan Keklik karısının kafasını kundura kalıbıyla kırarak ölümüne sebep olmuş. Kastamonu’nun Kandıra kasabasında oturan Kenan Keklik, karısının kafasını kundura kalıbıyla kırıp katil olduktan sonra Kastamonu’nun Kandıra kasabasının kara duvarlı karakoluna teslim olmuş.

 

33.  Sen seni bil, sen seni, seni bil sen seni. Sen seni bilmez isen patlatırlar enseni.

 

34.  Şu köşe yaz köşesi, şu köşe kış köşesi, ortadaki su şişesi.

 

35.  Şinasi bu senin son şansın.

 

36.  Şiş şişeyi şişlemiş. Şişe keşişe kiş demiş.

 

37.  Keşkekçinin keşkeklenmiş keşkek kepçesi.

 

38.  Babam Halep’e gidecekti. Bir deste kaşık alacaktı. Ucunu alalatacaktı. Bilmem aldı alacalattı, bilmem aldı alacalatacak.

 

39.  Nankör nalbant nalları nallamalı mı nallamamalı mı?

 

40.  Sizin damda var beş boz başlı beş boz eşek. Bizim damda var beş boz başlı beş boz eşek. Sizin damdaki beş boz başlı beş boz eşek, bizim damdaki beş boz başlı beş boz eşeğe: “Siz de mi bizcileyin beş boz başlı beş boz eşeksiniz” demiş.

 

41.  İbişle Memiş mahkemeye gitmiş. Mahkemeleşmiş mi, mahkemeleşmemiş mi?

 

42.  Semerci Semiz Selâmi, seksen semerini selâmsız Selim’e sessiz sessiz vermiş.

 

43.  Samsunlu Savsak Sami, Sakızlı Sağır Selâmi’yi sağ salim sigortalamış.

 

44.  Bizde bize “biz” derler. Sizde bize ne derler?

 

45.  Hiç kimsesiz kimse yoktur. Her kimsenin bir kimsesi var bir kimsesi.

 

46.  Bu mumcunun mumu umumumuzun mumu ve umumumuzun umududur.

 

47.  Uma uma döndük muma.

 

48.  Gûya Şükûfe’nin oğlu Sudî rüyasında sure ezberlerken meftun olmuş.

 

49.  Bülbül güle “gül” dedi. Gül gülmedi gitti. Gül bülbüle, bülbül güle yâr olmadı gitti.

 

50.  Üzüm üzüm üzdü beni. Yüzüm yüzüm süzdü beni.

 

51.  Bu duvarı badanalamalı mı, badanalamamalı mı?

 

52.  Şu yoğurdu sarımsaklasak da mı saklasak, sarımsaklamasak da mı saklasak?

 

53.  Zaman saman satar, saman zaman satar.

 

54.  Az kaz, uz kaz, boyunca kaz.

 

55.  Bir berber bir berbere: “Bre berber! Gel birader, hep beraber Berberistan’da bir berber dükkanı açalım.” demiş.

 

56.  Cahil Cahit, Katil Kâzım’a o tarihte lânet etti.

 

57.  Lala Lâtif, lâleli lâmbasını lâcivert lâke lâvabodan nazik Nadide Şefkat’e verdi.

 

58.  Saki dakikalarca Baki’nin hakiki kıymetteki Sakiname’sini rakik bir sesle okudu.

 

59.  Lobutları loş locasında notalayan normal lort losyoncusunun lokantasında nohutları lokumlarla karıştırdı.

 

60.  Karşıdan çıktı bez yüklü beş boz eşek. Bilmem sizin bez yüklü beş boz eşek, bilmem bizim bez yüklü beş boz eşek.

 

61.  Bu ekşi eski ekşi.

 

62.  Şemsi Paşa Pasajında sesi büzüşesiceler.

 

PALENDROMİK (TERS DE OKUNABİLEN) TEKERLEMELER:

 

1.      Al kazık çak karaya, kayarak kaç kızakla.

 

2.      Kasaya mal koyana yoklama yasak.

 

3.      Ayol abla keten etek al baloya.

 

4.      Yok al, avuçla al, çuvala koy.

 

5.      Koyu sarı su, şu sıra su yok.

 

6.      Kesti geveze tez eve gitsek.

 

7.      Aslan Ali ile Veli ilan alsa.

 

8.      Katır al lan. Nalları tak.

 

9.      Zamlı tas neden satılmaz?

 

10.  En iyi meşe beşe mi yine?

 

11.  Nine son işin o senin.

 

12.  Arazi küçük iz ara.

 

ÜNLÜ OKUNUŞLARI:

 

Aa

1.      Kısa ve kalın okunan “a”: Araba, kasaba, karavana

2.      Uzun ve kalın okunan “a”: efsane, fasıla, hadise

3.      Kısa ve ince okunan “a”: emlâk, lâstik, imlâ, kâğıt

4.      Uzun ve ince okunan ”a”: hikâye, Kâbe, lâkin, lâle, eflâtun, kâşif

 

İi

1.      Kısa ve ince okunan “i”: bitkin, dirlik, bilinçsizlik

2.      Uzun ve ince okunan “i”: tarihî, ebedî, hakikî, ailevî

 

Oo

1.      Kalın, yuvarlak ve geniş okunan “o”: oda, koyun, odun

2.      İnce, yuvarlak ve geniş okunan “o”: lobi, lobut, loca, lodos, lokma, lokomotif, lokum, lonca, lort, losyon, loş, lojman, lokal

 

Uu

1.      Kısa, kalın, yuvarlak ve dar okunan “u”: duru, bulgur, funda

2.      Uzun, kalın, yuvarlak ve dar okunan “u”: buse, Fuzulî, fütuhat, cumhur, asude, mabude

3.      Kısa, ince, yuvarlak ve dar okunan “u”: Halûk, mağlûp

4.      Uzun, ince, yuvarlak ve dar okunan “u”: billûr, kûfî, mahlûkat


İndirmek için tıklayınız...